(ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΙΚΑΙΑ)
“Όταν συνειδητοποίησα ότι θα έβλεπα αυτό το φως κάθε πρωί, δεν πίστευα στην τύχη μου. … Η θάλασσα είναι γαλάζια, αλλά πιο γαλάζια από ό,τι την έχει βάψει κανείς ποτέ, ένα χρώμα εντελώς φανταστικό και απίστευτο. Είναι το μπλε του ζαφειριού, του φτερού του παγωνιού, ενός παγετώνα των Άλπεων και της αλκυόνας που λιώνουν μαζί. Και όμως δεν μοιάζει με κανένα από αυτά, γιατί λάμπει με την απόκοσμη λάμψη του βασιλείου του Ποσειδώνα.”
Ο Henri Matisse για την Κυανή Ακτή
Ο ΤΟΠΟΣ
Μόλις περάσει τα σύνορα Ιταλίας – Γαλλίας ο ταξιδιώτης που έρχεται από το Σαν Ρέμο, βλέπει να απλώνεται μπροστά του η Γαλλική Ριβιέρα: Μεντόν, Καπ Σεν-Μαρτέν, Μονακό, Βιλφράνς, Σεν-Ζαν Καπ Φερά, Νίκαια, Αντίμπ, Κάννες και πιο πέρα το Σεν-Τροπέ. Μια διαδρομή όπου το υπέροχο μπλε της Μεσογείου κυριαρχεί δίνοντας στον τόπο το άλλο του όνομα (Κυανή Ακτή) και, καθώς σμίγει με το πράσινο των Παραθαλάσσιων Άλπεων (Alpes Maritimes), δημιουργεί μια απίστευτη παλέτα χρωμάτων που συγκίνησε τόσους και τόσους ζωγράφους.
Όποιος ταξιδεύει εκεί την άνοιξη, όπως εμείς, βλέπει την παλέτα αυτή να εμπλουτίζεται με τα χρώματα των λουλουδιών: Η μπουκαμβίλια, το γιασεμί, το νυχτολούλουδο, οι γλυσίνες στολίζουν πάρκα και κήπους, όλα αρμονικά ταιριασμένα και περιποιημένα, ενώ πιο ψηλά παραχωρούν τη θέση τους στα πεύκα.
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ
Ταξιδέψαμε στη Νίκαια την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου, Μεγάλη Εβδομάδα για τους Καθολικούς, όμως δεν περιοριστήκαμε στην περιήγησή της. Επισκεφτήκαμε επίσης τις Κάννες, το Μονακό, την Αντίμπ και το μεσαιωνικό χωριό Eze, χρησιμοποιώντας τα ΜΜΜ της περιοχής, μιας και θέλαμε να έρθουμε σε επαφή με τον καθημερινό τρόπο ζωής και την νοοτροπία των ανθρώπων, όσο βέβαια αυτό θα ήταν εφικτό.
Είναι αλήθεια πως για τους περισσότερους η Γαλλική Ριβιέρα είναι κοσμοπολίτικη, συνδεδεμένη με την καλοπέραση, την πολυτέλεια και τις διάσημες προσωπικότητες που την επισκέπτονται τακτικά, είτε για διακοπές, είτε για εκδηλώσεις όπως το φεστιβάλ κινηματογράφου των Καννών ή το Γκραν Πρι του Μονακό. Πολυτελέστατα ξενοδοχεία, θαλαμηγοί, κοσμοπολίτικες πλαζ, εστιατόρια με αστέρια Μισελέν…
Όμως παράλληλα με αυτή την προβεβλημένη πλευρά της περιοχής υπάρχει και η καθημερινότητα των απλών ανθρώπων, με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά της: Οι υπαίθριες λαϊκές αγορές, όπου μπορείς να βρεις διάφορα εγχώρια προιόντα, από λουλούδια, λαχανικά και φρούτα μέχρι ποικιλίες τυριών, αλαντικών και κονφί. Οι άνθρωποι που ρεμβάζουν στην παραλιακή λεωφόρο της Νίκαιας καθισμένοι στις μπλε καρέκλες ή περπατούν στους δρόμους και, παρόλο που δεν κρύβουν την ενόχλησή τους όταν εμποδίζεις την πορεία τους «χαζεύοντας» στο πεζοδρόμιο, όμως «αφοπλίζονται» αμέσως, μόλις τους απολογηθείς με ένα “συγγνώμη” και ανταποκρίνονται στο «μερσί» με ένα χαμόγελο. Κατεβαίνεις τα σκαλιά στον Λόφο του Κάστρου στη Νίκαια μαζί με ένα πλήθος τουριστών αλλά και ανθρώπων που αθλούνται και ξαφνικά περνά δίπλα σου ένας ποδηλάτης που κάνει ακροβατικά και οδηγεί το ποδήλατο ξαπλωμένος στη σέλα, χωρίς να κρατά τιμόνι.
Πήγαμε στην Αντίμπ Μεγάλο Σάββατο. Ζέστη και ο κόσμος είναι έξω από το σπίτι, είτε στην ηλιόλουστη παραλία για ηλιοθεραπεία, είτε στα σοκάκια της παλιάς πόλης για βόλτα, είτε στην υπαίθρια αγορά που έχει στηθεί σε κάποια από τις πολλές πλατείες. Οι ήχοι μιας τζαζ μπάντας σε τραβούν προς την κεντρική πλατεία της πόλης, όπου πλήθος κόσμου έχει συγκεντρωθεί γύρω από τους νεαρούς μουσικούς και διασκεδάζει. Λίγα στενά πιο κάτω μια γαμήλια πομπή. Οι μελλόνυμφοι και οι καλεσμένοι τους προχωρούν με τα πόδια, αφού δεν χωρά αυτοκίνητο εκεί. Τα πολύχρωμα, λαμπερά ρούχα τους σε συνδυασμό με τους ήχους της μπάντας στην πλατεία σού δίνουν την αίσθηση πως βρίσκεσαι στη Ν. Ορλεάνη.
Και φυσικά η Κυανή Ακτή ( Côte d’Azur στη γαλλική γλώσσα) είναι ένας τόπος τέχνης σε όλες τις μορφές της: Ζωγράφοι όπως ο Πικάσο, ο Ματίς, o Σαγκάλ, αλλά και συγγραφείς όπως ο Κοκτό πέρασαν κάποτε ένα μέρος της ζωής τους εκεί. Η κάθε πόλη, το κάθε χωριό, όσο μικρό και αν είναι, έχει να επιδείξει ένα μουσείο τέχνης. Εξίσου σημαντικό όμως είναι πως η τέχνη δεν βρίσκεται μόνο στα μουσεία, αλλά συνεχίζει να δημιουργείται. Ιδιαίτερα στη Νίκαια κάνει αισθητή την παρουσία της σε κάθε σημείο της πόλης. Τα πάρκα και οι πλατείες φιλοξενούν ποικίλα γλυπτά μοντέρνας ή κλασικής τεχνοτροπίας, με αναφορές σε γεγονότα της τοπικής ιστορίας ή σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα. Στην κεντρική παραλιακή λεωφόρο, την Promenade des Anglais, καθώς θαυμάζεις τα αρτ ντεκό κτίρια, το βλέμμα σου πέφτει σε μια υπαίθρια γκαλερί φωτογραφιών όπου διάσημοι καλλιτέχνες ή απλοί πολίτες έχουν φωτογραφηθεί σε πόζες που παραπέμπουν σε μια ιστορική προσωπικότητα ή κάποιο θέμα της προτίμησής τους.
Στο επιβλητικό και περίτεχνα διακοσμημένο κτίριο της Όπερας, στις αρχές Απριλίου παρουσιαζόταν ο «Φάλσταφ» του Βέρντι, ενώ θεατρικές ή μουσικές παραστάσεις με σπουδαίους ηθοποιούς ανεβαίνουν διαρκώς στο φημισμένο Εθνικό Θέατρο, του οποίου την καλλιτεχνική διεύθυνση είχε μέχρι πρόσφατα η Ιρίνα Μπρουκ.
ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ…
Η Κυανή Ακτή κατοικήθηκε από τα πανάρχαια χρόνια, όπως αποδεικνύουν αρχαιολογικά ευρήματα από τη νεολιθική εποχή. Αρχαίοι κάτοικοί της υπήρξαν οι Λίγυρες, αλλά και οι Ετρούσκοι.
Οι σημαντικότερες πόλεις της περιοχής ιδρύθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες και συγκεκριμένα από τους Φωκαείς (η Φώκαια ήταν αρχαία πόλη της Ιωνίας), που είχαν αναπτύξει έντονη εμπορική/αποικιστική δράση στη Δυτική Μεσόγειο. Αρχικά ίδρυσαν τη Μασσαλία δυτικότερα, η οποία εξυπηρετούσε και τις εμπορικές συναλλαγές τους με την Ιβηρική χερσόνησο. Θέλοντας να εξασφαλίσουν την προστασία των πλοίων και των πολύτιμων εμπορευμάτων τους, οι Φωκαείς της Μασσαλίας ίδρυσαν ανατολικότερα κι άλλες αποικίες-σταθμούς: τη Νίκαια, που πιθανότατα οφείλει το όνομά της στη νίκη επί κάποιας γειτονικής αποικίας, την Αντίπολη (Αντίμπ) που όφειλε το όνομά της στο γεγονός ότι κτίστηκε έναντι (αντί) της Νίκαιας, την Αλαλία (σημερινή Aleria) στην Κορσική. Οι πόλεις αυτές επικοινωνούσαν μεταξύ τους με φρυκτωρίες και αποτελούσαν τμήματα ενός οργανωμένου συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για κάθε κίνδυνο. Έτσι κατάφερε η μητροπολιτική Μασσαλία να κυριαρχήσει στη θάλασσα.
Αργότερα η Κυανή Ακτή αποτέλεσε τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ακολούθησε τη μοίρα του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους, το οποίο κατέρρευσε από τις επιθέσεις των γερμανικών φύλων. Φράγκοι, Λομβαρδοί, Σαρακηνοί εισέβαλαν κατά καιρούς στην περιοχή, και χάραξαν την ιδιαίτερη ιστορική πορεία της κάθε πόλης.
ΝΙΚΑΙΑ
Η Νίκαια, η «Όμορφη» όπως αποκαλείται από παρετυμολογία του ονόματός της “Nice”, εύστοχα ωστόσο, είναι η 5η μεγαλύτερη πόλη της Γαλλίας και 2η μεγαλύτερη στα παράλια της Μεσογείου μετά τη Μασσαλία.
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και στα χρόνια που ακολούθησαν, η πόλη της αρχαίας ελληνικής θεότητας της Νίκης συμμετείχε στους πολέμους και στην ιστορία της Ιταλίας, ως σύμμαχος είτε της Πίζας είτε της Γένοβας. Το 1860 δόθηκε στη Γαλλία με τη Συνθήκη του Τορίνο. Όπως είναι φυσικό λοιπόν, η ιδιαίτερη φυσιογνωμία της πόλης διαμορφώθηκε από έναν συνδυασμό ιταλικών και γαλλικών στοιχείων, ο οποίος είναι εμφανέστατος στην αρχιτεκτονική, αφού Ιταλοί και Γάλλοι αρχιτέκτονες σχεδίασαν τα μεγάλα ιστορικά ξενοδοχεία, τα εμβληματικά δημόσια κτίρια, τις επαύλεις με τους κήπους αλλά και τις πιο λαϊκές γειτονιές της παλιάς πόλης με τα σπίτια στο χαρακτηριστικό χρώμα της ώχρας.
Στα νεότερα χρόνια, η πόλη είχε κυρίως αγροτικό και τουριστικό χαρακτήρα. Στους λόφους της καλλιεργούνται ακόμα και στις μέρες μας εξαιρετικά αγροτικά προϊόντα (μας άρεσαν ιδιαίτερα τα εσπεριδοειδή), ενώ από τα μέσα του 19ου αιώνα η φυσική ομορφιά, η πανοραμική θέα από τους λόφους προς την ακτή Baie des Anges ( «κόλπος των Αγγέλων») και το μεσογειακό κλίμα της προσέλκυσαν μαζικά τους πρώτους τουρίστες. Άγγλοι ευγενείς και μεγαλοαστοί με ασθενική κράση συρρέουν μαζικά στην πόλη τους χειμερινούς μήνες, για να επωφεληθούν από τον ήπιο χειμώνα της. Δεν τους ενδιαφέρει η θάλασσα, γι αυτό κτίζουν τα σπίτια τους στους λόφους και κυρίως στο προάστιο Σιμιέ, όπου βρίσκονται σήμερα το Αρχαιολογικό Μουσείο, τα μουσεία του Σαγκάλ και του Ματίς, αλλά και ίχνη του αρχαίου ρωμαϊκού οικισμού Τσεμένελουμ. Κατά μήκος της κεντρικής λεωφόρου του προαστίου, που κατασκευάστηκε πάνω στον αρχαίο ρωμαϊκό δρόμο, μπορεί να δει κάποιος μερικά από τα ομορφότερα δείγματα της «Μπελ Επόκ», μιας εποχής μυθικής για τη χλιδή και τη λάμψη ανάμεσα στο 1860 και το 1920.
Εκείνα τα χρόνια, μαζί με τους Άγγλους που είχαν προβλήματα υγείας, κατέφταναν και άνθρωποι του κοινωνικού τους περίγυρου (συγγενείς, φίλοι), που η οικονομική τους επιφάνεια τους επέτρεπε να δίνουν κάθε χειμώνα το ετήσιο ραντεβού τους στη Νίκαια, καθιστώντας την μια κοσμοπολίτικη τουριστική πόλη. Στην εποχή της «Μπελ Επόκ» ο τόπος συγκέντρωνε μεγάλο μέρος της διεθνούς αφρόκρεμας, γαλαζοαίματους, αριστοκράτες, επιχειρηματίες και καλλιτέχνες, οι περισσότεροι γνωστές προσωπικότητες της εποχής.
Στους Άγγλους επισκέπτες οφείλει το όνομά του και ο κεντρικός παραλιακός δρόμος της πόλης μήκους περίπου 6 χιλιομέτρων, η λεωφόρος Προμενάντ ντεζ Ανγκλαί (Promenade des Anglais= λεωφόρος των Άγγλων). Λέγεται ότι εκείνοι είχαν την ιδέα της κατασκευής του δρόμου, όταν κάποιο βαρύ χειμώνα είχαν έρθει στη Νίκαια πολλοί ζητιάνοι. Με την κατασκευή της λεωφόρου οι ζητιάνοι βρήκαν δουλειά και η πόλη απέκτησε μια βασική υποδομή για την ανάπτυξή της.
Στον 20ο αιώνα, όταν η πρόοδος της τεχνολογίας διευκόλυνε τα μακρινά ταξίδια και επέτρεψε την ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού, η Νίκαια εξελίχτηκε σε δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Εκεί στηρίζεται η οικονομία της.
Ας περιηγηθούμε λοιπόν στην όμορφη πόλη με τη βοήθεια των φωτογραφικών στιγμιότυπων που συλλέξαμε με τις κάμερές μας κι ας απολαύσουμε, όσο αυτό είναι δυνατό, την ξεχωριστή μεσογειακή της αύρα.
Εικονίζεται ένας άγγελος με ανοιγμένες τις φτερούγες του να σκύβει πάνω από το κύμα της θάλασσας, σαν να θρηνεί για τις ψυχές που χάθηκαν. Η μορφή του αγγέλου αποτελεί και αναφορά στο όνομα του θαλάσσιου κόλπου από την Αντίμπ ως τη Νίκαια, ο οποίος λέγεται «Κόλπος των Αγγέλων» (Baie des Anges).
Tον Ιούλιο του 1940, με την εγκαθίδρυση του φιλογερμανικού καθεστώτος του Vichy, σημειώνονται στη Νίκαια μια σειρά από αντισημιτικές επιθέσεις. Μεταξύ των θυμάτων και μια ομάδα μαθητών του Lycée de Nice, που τώρα είναι γνωστό ως Lycée Masséna. Στη μνήμη τους είναι αναρτημένη στο Λύκειο η παρακάτω επιγραφή:
Νίκαια, 16 Μαρτίου 2007
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΤΙΣ
Στο Μουσείο Ματίς εκτίθενται και προσωπικά αντικείμενα του ζωγράφου, όπως η κουρτίνα που εικονίζεται παρακάτω:
Μπροστά από τη φωτογραφία του ζωγράφου μια πολύ ιδιαίτερη, κομψή πολυθρόνα που είχε στο ατελιέ του. Κάτω η ίδια πολυθρόνα ζωγραφισμένη από τον Ματίς.
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΑΓΚΑΛ
Το Εθνικό Μουσείο Marc Chagall διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή έργων του ζωγράφου με θέματα κυρίως από την Παλαιά Διαθήκη. Κάθε πίνακάς του και μια έκρηξη χρωμάτων.
Τόσο το Μουσείο Ματίς όσο και το Μουσείο Σαγκάλ περιβάλλονται από ελαιόδεντρα, αφού στον λόφο όπου κτίστηκε η γειτονιά Σιμιέ βρισκόταν ένας εκτεταμένος ελαιώνας. Στην φωτογραφία που ακολουθεί μαθητές σχολείου στον κήπο του Μουσείου Σαγκάλ ασχολούνται με υπαίθρια δραστηριότητα.
ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ
Στην υγειά σας, με ένα ποτήρι γαλλικό κρασί!!