Το θεατρικό παιχνίδι είναι μια ευχάριστη διαδικασία που καλλιεργεί τη δημιουργική φαντασία και μας μαθαίνει τον κόσμο γύρω μας αλλά και τον εαυτό μας. Μέσα από αυτό μας παρέχεται η δυνατότητα να επικοινωνήσουμε όχι μόνο με την ομιλία, αλλά και με την κίνηση του σώματος, τη μίμηση, τον αυτοσχεδιασμό, ακόμη και με την παύση και τη σιωπή. Μπορούμε επίσης να διερευνήσουμε σημαντικά ζητήματα που μας απασχολούν και να ξεπεράσουμε φοβίες μας, μέσα από την ασφάλεια που μας προσφέρει το γεγονός πως αυτό που συμβαίνει είναι παιχνίδι, ρόλος. Για παράδειγμα, σε ομάδα παιδιών προσχολικής ηλικίας, ο εμψυχωτής παρίστανε με αστείες κινήσεις τον φοβερό «Πατούχα» που προσπαθούσε να πιάσει τα παιδιά και εκείνα έτρεχαν να του ξεφύγουν φωνάζοντας, αφού τα κυνηγούσε ο «Πατούχας», αλλά και γελώντας, αφού γνώριζαν καλά πως όλο αυτό είναι ένα παιχνίδι, πως ο «Πατούχας» είναι στην πραγματικότητα ο δάσκαλός τους.
Οι θεατρικές τεχνικές μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού, διευρύνοντας την καθημερινή εκπαιδευτική πράξη, ενεργοποιώντας τα παιδιά και ωθώντας τα σε δημιουργική συμμετοχή.
- Mέσα από τη δράση και το παιχνίδι η γνώση έρχεται αβίαστα, φυσιολογικά, ευχάριστα. Οι μαθητές δεν μαθαίνουν απλώς, βιώνουν καταστάσεις από τις οποίες παράγουν γνώσεις.
- Παράλληλα εκπληρώνεται η επιθυμία τους για κίνηση, η οποία τους είναι τόσο απαραίτητη.
- Στο θεατρικό παιχνίδι δεν υπάρχει επιτυχία ή αποτυχία, υπάρχει μόνο ελευθερία έκφρασης. Αρκεί να σεβόμαστε τον θεμελιώδη κανόνα: όχι αρνητική κριτική.
- Δεν υπάρχει ανταγωνιστική διάθεση μεταξύ των συμμετεχόντων, επομένως η επικοινωνία μεταξύ τους είναι ουσιαστική, μέσα σε κλίμα εμπιστοσύνης. Όλοι κάθονται σε κύκλο, γιατί η κυκλική διάταξη δηλώνει την ισότητα μεταξύ τους. Οι μαθητές της τάξης γίνονται ομάδα και όλοι αποδέχονται τους κοινούς κανόνες λειτουργίας της, μάλιστα τα ίδια τα παιδιά είναι ιδιαίτερα αυστηρά απέναντι σε όσους δεν τους τηρούν.
- Μοιράζονται τα συναισθήματά τους και το καθένα μαθαίνει να τα αντιμετωπίζει με τη συμπαράστασή της ομάδας και να τα κατανοεί όταν τα βλέπει στους άλλους.
- Οι συναισθηματικές εντάσεις εκτονώνονται. Τα παιδιά αποφορτίζονται, χαλαρώνουν, οι δημιουργικές δυνάμεις τους απελευθερώνονται.
- Τα πιο ντροπαλά ενθαρρύνονται να εκφράζουν ελεύθερα τις σκέψεις τους, αφού νιώθουν την αποδοχή της υπόλοιπης ομάδας.
- Όλα εξασκούνται στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου και μαθαίνουν να αναλύουν χαρακτήρες και καταστάσεις.
- Προκειμένου να επιλύσουν φανταστικά προβλήματα αναπτύσσουν αληθινές δεξιότητες, χρήσιμες για τη ζωή τους. Ας δούμε ένα παράδειγμα: Στην υποθετική κατάσταση «Είμαστε αποκλεισμένοι σε ένα καταφύγιο από χιονοθύελλα. Πώς θα επιβιώσουμε;» το κάθε παιδί μπορεί να προτείνει τρόπους για να αντιμετωπιστεί η δύσκολη συγκυρία, ενώ παράλληλα ακούει και τις ιδέες των άλλων παιδιών. Ας σκεφτούμε πόσες δεξιότητες αποκτούν: Μαθαίνουν να συνεργάζονται, να επιδιώκουν ομαδικούς στόχους, να συζητούν, να διαφωνούν χωρίς να επιτίθενται. Επίσης να διαπραγματεύονται, να διεκδικούν, να σέβονται τις απόψεις των άλλων, να επιλύουν με δημιουργικό τρόπο προβλήματα, να παρουσιάζουν τις ιδέες τους με αυτοπεποίθηση. Ακόμη να κατανοούν τη γλώσσα του σώματος και να βλέπουν τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες.
- Επίσης το δράμα μας αγγίζει συναισθηματικά (πόσοι δεν έχουμε κλάψει παρακολουθώντας κάποια κινηματογραφική ταινία, παρόλο που ξέρουμε ότι η υπόθεση δεν είναι αληθινή;) Αφυπνίζει το συναίσθημα και το εμπλέκει στη μαθησιακή διαδικασία επιτυγχάνοντας την εμπέδωση των γνώσεων.
- Με τις δραματικές τεχνικές συνδυάζονται διαφορετικά είδη σκέψης: κριτική και δημιουργική, ατομική και συλλογική. Σώμα, μυαλό, συναίσθημα, φωνή συντονίζονται και παράγουν σκέψη και δράση, επιτυγχάνοντας την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού και μάλιστα με έναν τόσο συναρπαστικό και διασκεδαστικό τρόπο!
Γιατί όμως οι δραματικές τεχνικές αποτελούν τόσο αποτελεσματικό εκπαιδευτικό εργαλείο; Μα γιατί οι ρίζες τους βρίσκονται σε κάποιες ικανότητες που διαθέτουμε όλοι οι άνθρωποι από τη μικρή μας ηλικία: τη φαντασία, την ανάγκη μας να παίζουμε παιχνίδια και ειδικότερα, να «παίζουμε» ρόλους.
Ήδη από την προσχολική ηλικία τα παιδιά δημιουργούν φανταστικούς κόσμους και μιμούνται τον αληθινό: αποκτούν φανταστικούς φίλους, «ζουν» επικίνδυνες περιπέτειες όπως οι σούπερ-ήρωες, μιμούνται τους ενήλικες, φαντάζονται πως το απλό κομμάτι ξύλου που κρατούν στο χέρι τους είναι κουτάλι, όπλο ή σκήπτρο. Μέσα από τις φανταστικές τους εμπειρίες επεξεργάζονται τις πραγματικές εμπειρίες και μαθαίνουν.
Όταν λοιπόν οι δραματικές τεχνικές εφαρμόζονται στο σχολείο, προσαρμοσμένες στις ανάγκες της τάξης, μπορούν να εξυπηρετήσουν αποτελεσματικά μαθησιακούς και παιδαγωγικούς στόχους.
Γύρω από αυτές τις τεχνικές και την εφαρμογή τους στη σχολική πραγματικότητα στρεφόταν η θεματική του σεμιναρίου “Techniques of Drama and Self-Expression in Education” που διοργανώθηκε στη Σεβίλη την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου. Το σεμινάριο παρακολούθησαν δύο εκπαιδευτικοί του 4ου Γυμνασίου Πετρούπολης (η κ. Μπέτσου Θεοδώρα και η κ. Κλαδίτου Δέσποινα) στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+KA1 στο οποίο συμμετέχει το σχολείο. Οι γνώσεις που αποκτήθηκαν και οι εμπειρίες των εκπαιδευτικών κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου και μετά από αυτό θα καταγράφονται εδώ.